Monografia stanowi pokłosie konferencji naukowej zorganizowanej przez Rzecznika Praw Obywatelskich we współpracy z Wydziałem Prawa i Administracji Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, poświęconej znaczeniu Europejskiej Konwencji Bioetycznej dla ochrony praw i wolności człowieka zorganizowanej z okazji 20-lecia konwencji.
W 2017 roku świętowaliśmy 20-lecie Europejskiej Konwencji Bioetycznej – podstawowego, wiążącego aktu europejskiego, wyrażającego minimalny standard ochrony podstawowych praw i wolności w związku z rozwojem nauk medycznych. Konwencja ta, podpisana, ale wciąż niestety nieratyfikowana przez Polskę, stanowi cenny instrument prawa międzynarodowego, który ma być odpowiedzią na dylematy wynikające ze znaczącego postępu w dziedzinie nauk medycznych i biotechnologii – pisze we wstępie do publikacji RPO Adam Bodnar.
Autorzy pulbikacji zwracają również, że postęp niesie nie tylko nowe możliwości w zakresie zapobiegania, diagnozowania i leczenia chorób, lecz stanowić może zagrożenie dla fundamentalnych praw człowieka. Tymczasem nie zawsze istniejące, zarówno na poziomie międzynarodowym, jak i krajowym, regulacje prawne stanowią wystarczające zabezpieczenie dla praw i wolności człowieka
W artykułach wchodzących w skład czwartego – zatytułowanego Human genome– rozdziału Europejskiej Konwencji Bioetycznej kolejno: wyeksplikowano zakaz dyskryminacji ze względu na uposażenie genetyczne , podano warunki dopuszczalności przeprowadzania prognozujących testów genetycznych i modyfikowania ludzkiego genomu oraz wskazano jedyny warunek uzasadniający dobór płci planowanego potomstwa. Konwencja określa wyłącznie najistotniejsze zasady. Normy uzupełniające i bardziej szczegółowe wątpliwości powinny stanowić przedmiot protokołów uzupełniających – zauważają autorzy publikacji.
- Jak mamy decydować o tym, jak będzie wyglądać proces leczenia, gdy stracimy świadomość (oświadczenia pro futuro)?
- Jak mają wyglądać zasady wtórnego wykorzystania materiału biologicznego dla celów naukowych oraz zasad dokonywania przeszczepów od zmarłych (ex mortuo)?
- Jakie są zagrożenia związane z prowadzeniem badań naukowych na członkach grup w sposób szczególny narażonych na wykorzystanie (tzw. vulnerability groups) oraz uczestnikow badań?
- Na ile dopuszczalne są prognozujące testy genetyczne i czy można ujawniać ich wyniki innym niż pacjent?
Odpowiedzi na te pytania próbowali udzielić autorzy publikacji "Prawa człowieka a wyzwania bioetyczne związane z nowymi technologiami".
źródło: RPO
